Surdotyflopedagogika

Surdotyflopedagogika, czyli pedagogika dzieci głuchoniewidomych - jest to teoria i praktyka nauczania i wychowania dzieci z równoczesnym uszkodzonym wzrokiem i słuchem przy zastosowaniu specjalnych metod.

Dzieci głuchoniewidome - to ,,dzieci, które z powodu równoczesnego uszkodzenia wzroku i słuchu mają specjalne potrzeby w zakresie porozumiewania się , rozwoju i nauki , potrzeby, które nie mogą być zaspokojone w sposób właściwy poprzez specjalne programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży z uszkodzonym tylko słuchem , z uszkodzonym tylko wzrokiem lub dla innych dzieci ze sprzężoną niepełnosprawnością , bez dodatkowej pomocy stosowanej do tej sprzężonej i równoczesnej niepełnosprawności” ( Serving Children , 1993 , s. 2).

Dziecko głuchoniewidome to dziecko które ma trudności w rozumieniu mowy ustnej bez użycia aparatu słuchowego, a uszkodzenie wzroku jest na tyle duże , że uniemożliwia mu lub znacznie utrudnia posługiwanie się zwykłym drukiem . Ograniczenia te zmniejszają możliwości dziecka w zakresie uczenia się , wykonywania czynności życia codziennego, samodzielnego poruszania się oraz porozumiewania się z otoczeniem .

Biorąc za podstawę stopień uszkodzenia zmysłów słuchu i wzroku, wśród dzieci głuchoniewidomych można wyróżnić: 1. całkowicie głuchoniewidome - z całkowitą głuchotą i ślepotą,
2. głuchoniewidome z całkowitą głuchotą i słabowzrocznością,
3. głuchoniewidome z niedosłuchem i całkowitą ślepotą,
4. głuchoniewidome z niedosłuchem i słabowzrocznością.

Stopień uszkodzenia słuchu i wzroku oraz okres wystąpienia głuchoślepoty nie zawsze są decydującymi czynnikami mającymi wpływ na możliwości rozwojowe i edukacyjne oraz poziom funkcjonowania dziecka głuchoniewidomego. Z tego powodu Alvarez dzieli osoby głuchoniewidome niezależnie od tych dwóch czynników na :

a) osoby głuchoniewidome o niskim poziomie funkcjonowania i niskim poziomie intelektualnym - to te które wymagają realizacji programu edukacyjnego w specjalnych warunkach. W większości są to dzieci z wrodzoną głuchoślepotą , w okresie dziecięcym pozbawione były właściwej stymulacji rozwojowej ze względu na zaniedbania pedagogiczne. Osoby takie nigdy nie zrobią samodzielnie jednego kroku bez aktywności opiekuna, są bierne, częściej leżą nią stoją czy siedzą, wykonują niepotrzebne , bezcelowe ruchy, które do niczego nie służą jak np. kiwanie się, kręcenie głową, pocieranie oczu itp . Zwykle nie są w pełni świadome istnienia świata zewnętrznego, a przedmioty , których od czasu do czasu dotykają , istnieją dla nich tylko w momencie kontaktu z nimi. W tej grupie znajduje się wiele osób, które są dodatkowo upośledzone umysłowo i wytworzyły sobie pewne formy zachowania przypominające zachowania autystyczne.

b) osoby głuchoniewidome o przeciętnym lub wysokim poziomie funkcjonowania oraz o przeciętnym lub wysokim poziomie intelektualnym - są to osoby , które mają potencjalne możliwości prowadzenia niezależnego lub częściowo niezależnego życia i włączenia się w życie zawodowe i społeczne.

Program edukacyjny na ogół obejmuje takie zajęcia jak:
- usprawnianie zachowanej zdolności widzenia u dzieci z resztkami wzroku
- usprawnianie zachowanej zdolności słyszenia,
- nauka metod komunikowania się,
- nauka mowy dźwiękowej,
- nauka czynności dnia codziennego,
- orientacja i poruszanie się w przestrzeni,
- usprawnienie fizyczne, - zajęcia muzyczne,
- posługiwanie się komputerem,
- terapia zajęciowa,
- przygotowanie do pracy.

Podstawową sprawą w rehabilitacji dziecka głuchoniewidomego jest rozwój umiejętności komunikowania się ze swoim otoczeniem. Każde dziecko musi opanować przynajmniej jedną metodę komunikowania się. W zależności od poziomu rozwoju zaczyna się wypracowywanie sposobu porozumiewania się z dzieckiem , począwszy od posługiwania się konkretnymi przedmiotami czy naturalnymi znakami , a następnie stopniowo przechodzi się do posługiwania się znakami symbolicznymi.

W zależności od indywidualnych predyspozycji dziecko ma możliwość opanowania takich metod komunikowania się, jak:
- język migowy odbierany dotykowo (znaki języka migowego przekazywane do ręki),
- alfabet punktowy do dłoni,
- kreślenie drukowanych liter na dłoni,
- posługiwanie się metodami w oparciu pismo wypukłe Braille’a,
- próby nauczenia niektórych dzieci mowy dźwiękowej, zwłaszcza dzieci z resztkami słuchu,
- u dzieci z resztkami wzroku pracuje się nad usprawnieniem widzenia.

Uczy się je posługiwania wzrokiem podczas poznawania otoczenia, wykonywania czynności dnia codziennego, poruszaniu się w terenie, - dzieci głuchoniewidome słabo słyszące mają zajęcia, w czasie których uczy się je wykorzystywać zachowaną zdolność słyszenia oraz używać aparatu słuchowego. Chodzi tutaj głównie o pobudzenie świadomości istnienia w otoczeniu dźwięków - wychwytywania różnic między nimi, kojarzenie ich z przedmiotami i zjawiskami, a przede wszystkim wydawanie dźwięków przez dziecko.

Żródło: http://www.dlastu.friko.pl/surdotyflopedagogika.html